"ADOLAT" SOSIAL-DEMOKRATIK PARTIYASI
Yangiliklar (297)
Шарқшунослик институтида рақамлаштириш жараёнлари ва илмий тадқиқотлар
O‘zbekiston bilan Xitoy o‘rtasidagi barcha sharoitlarda har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini mustahkamlashga qaratilgan hujjatlar qabul qilindi
Mixail Smolinning g‘ayriilmiy safsatalari tarixchi olim degan nomiga dog‘ tushirdi
Yaqinda Rossiyaning NTV kanali orqali efirga uzatilgan intervyu, mamlakatimiz olim va ziyolilari, hamyurtlarimizda katta noroziliklarga sabab bo‘ldi. Eslatib o‘tamiz, rossiyalik tarixchi Mixail Smolin o‘zbeklar, qozoqlar va ozarbayjonlar millat sifatida 1917 yilga qadar mavjud bo‘lmagan, inqilobdan keyingina ular SSSR nomi bilan paydo bo‘lgan, degan g‘ayriilmiy safsatani o‘rtaga tashladi.
Tarix fanlari nomzodi, publitsist va Rossiya yozuvchilar uyushmasining a’zosi Mixail Smolinning ilmiy va ijtimoiy faoliyatiga nazar tashlasak, uning bunday fikrlariga nimalar sabab bo‘lgani o‘z-o‘zidan tushunarli bo‘lib qoladi. U konservativ fikrlovchi Rossiya imperiyasining tadqiqotchisi va ashaddiy muxlisi. Barcha kitob va maqolalarini ushbu imperiyaning tarixiga bag‘ishlab yozgan, uning izchil targ‘ibotchisi hisoblanadi. Achinarlisi, Cmolin va Prilipin kabi shovinistlarga Rossiya media maydonida Rossiya imperiyasi hamda Sovetlar istibdodiga qaytishni qo‘msovchi “soxta tarixchi va siyosatchi”larga keng yo‘l ochib berilgan.
Buning ustiga rossiyalik rasmiy mas’ullar ham davlatlar orasidagi do‘stlik va hamkorlik munosabatlariga rahna soluvchi bu kabi imperialistik va shovinistik chiqishlarga nisbatan “bu Rossiya rahbariyatining emas, siyosatchining shaxsiy nuqtai nazari” yoki “bu tarixchining vijdoniga havola” qabilida ish tutmoqdalar.
Endi tarixchi M.Slominning e’tiborini o‘zbeklar haqidagi ilmiy va tarixiy haqiqatlarga qaratamiz.
O‘zida qarluq, qipchoq va o‘g‘uz shevasi vakillarini birlashtirgan o‘zbek xalqi nomi va millat sifatida mavjudligi juda qadimiy davrga borib taqaladi. Bir xalq tarix davomida turli nomlarda atalib kelishi bu tabiiy hol. Bu o‘rinda o‘zbek xalqi etnogenezi va etnik tarixi jarayonida asosan turkiy etnoslar (2 ming yildan beri mavjud) ko‘proq va faolroq rol o‘ynaganini ta’kidlash muhim. Milodning I asridan Kushon podsholigi davridan boshlab mintaqada turkiy elatlarning faol migratsiyasi ilk o‘rta asrlarga kelib turkiy etnik plastning yanada kengayishiga olib keldi.
Endi o‘zbek nomining yozma manbalarda tilga olinishiga kelsak, u XIV asrga borib taqaladi. Bu nom o‘zi bilan birga o‘zbek adabiy tilining ham shakllanishiga xizmat ko‘rsatdi. Adabiyotlarda “chig‘atoy tili” (aslida eski o‘zbek tili) deb nomlangan turkiy tillarning qarluq guruhiga mansub bo‘lgan va mahalliy turkiy lahjalar negizida o‘zidan oldingi davrlarning adabiy-lingvistik an’analari ta’siri ostida shakllangan til bo‘lib, XIV asrning 2-yarmidan XIX asr oxirlarigacha mavjud bo‘lgan yozma kitobiy til hisoblanadi. O‘zining asarlarini turkiycha/o‘zbekcha yoki chig‘atoy tilida bitgan Haydar Xorazmiy, Lutfiy, Atoiylar shular jumlasidandir.
Xorazm hududida esa mumtoz chig‘atoy tili (eski o‘zbek tili)shakllangan va xorazm o‘zbekchasi yoxud turkiychasi unga asos bo‘lgan deb hisoblanadi. Hatto X asrda O‘zbekistonning asosan Xorazm va qisman keyingi davrlarda Zarafshon vohasida yashagan o‘g‘uzlarning o‘zbek atamasi bilan bog‘liqligi haqida ham fikrlar mavjud. Movarounnahrga kelgan O‘zbekxon va uning odamlari “o‘zbek” nomining asosiy tashuvchilari edilar. Qoraxoniylarning Amudaryo – Sirdaryo oralig‘i va unga qo‘shni hududlarni qo‘lga kiritib, Farg‘ona vodiysi, Shosh (Toshkent), Taroz, Isfijob (Sayram) Samarqand, Buxoro kabi mintaqaning yirik ijtimoiy-siyosiy va etnomadaniy markazlarni qo‘lga kiritishi natijasida “xoqoniya turkchasi” O‘rta Osiyoning yozma adabiy tiliga aylanadi.
Bu lahjaning Xorazmda ayrim o‘g‘uz va qipchoq elementlarini olib, “Xorazm turkiysi” nomini olishi va shu tariqa “chig‘atoy turkiysi”ga boshlanma berishi esa dastlab Qoraxoniylar, birmuncha keyin esa Xorazmshoh-Anushteginiylar davridagi tarixiy voqeliklar bilan bog‘liqdir. O‘zbekiston va unga tutash hududlarda qurilgan – O‘g‘uzlar, Qarluqlar davlatlari, Qoraxoniylar, Saljuqiylar, G‘aznaviylar davlatlari davrida faol yuzaga chiqqan va boshqaruvni egallagan, shu bilan birga mo‘g‘ullar bilan birga yoki ulardan keyin kirib kelgan ko‘p sonli turkiy urug‘lar XIII asrda azaldan turkiy o‘q ildizli Turon (2,5 ming yillik nom) yoki Turkiston (milodning VII asrdan beri mavjud) aholisining titul nomiga aylana boshladi. XV asrda Alisher Navoiy g‘azallarida “O‘zbegim boshida qalpoq, egnida shirdog‘i bas” yoki “Agar bir qavm, gar yuz, yo‘qsa mingdur, muayyan turk ulusi xud meningdur” misralari bejizga yozilmagan. XVII-XVIII asrlarda o‘zbek nomi Yevropada “Uzbekiya” nomi ostida berila boshlandi.
Bu – tarixiy haqiqat! Ming afsuski, rossiyalik tarixchi olim va publitsist Mixail Smolin ushbu tarixiy haqiqatni anglashni xohlamay, o‘zining g‘ayri ilmiy safsatalari bilan o‘zbek, qozoq va ozarbayjon halqlariga nisbatan tuhmat yog‘dirdi hamda tarixchi olim degan yuksak nomga dog‘ tushirdi.
Bahrom Abduhalimov,
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining
vitse -prezidenti,
tarix fanlari doktori, professor
O‘zA
“Умар Камолиддин Саййид Шамсиддин” ҳ/ф.
ЙИЛНИНГ ЭНГ ЯХШИ ҲУЖЖАТЛИ ФИЛМИ
Институтимиз фахри - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти “Марказий Осиё тарихи" бўлими бошлиғи, тарих фанлари доктори устоз Аҳад Ходжаевнинг "Буюк Ипак йули" китоби ва бошка илмий маьлумотлари асосида суратга олинган “Умар Камолиддин Саййид Шамсиддин" ҳужжатли филм йилнинг энг яхши ҳужжатли филми деб эътироф этилди. Устоз Аҳад Ходжаевни эришилган ушбу ютуқ билан табриклаймиз ва илмий-ижодий фаолиятларида улкан зафарлар тилаб қоламиз.
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 80 йиллиги муносабати билан бир гуруҳ олим ва тадқиқотчиларни мукофотлаш тўғрисида
Институтимиз фахри - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Шарқшунослик институтининг етакчи илмий ходими, академик Юсупова Дилорам Юнусовна Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 23 декабрдаги “Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 80 йиллиги муносабати билан бир гуруҳ олим ва тадқиқотчиларни мукофотлаш тўғрисида” фармонига асосан «Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган ёшлар мураббийси» фахрий унвони билан тақдирланди. УСТОЗ ДИЛОРОМ ОПАни мазкур унвонни олганлари билан чин дилдан самимий муборакбод этамиз, шахсий ҳаётларида узоқ умр, мустаҳкам соғлик, илмий фаолиятларида эса бундан-да юксак илмий-ижодий парвозлар тилаб қоламиp. Умрлари зиёда, сермазмун ва сермаҳсул бўлсин!
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 80 йиллиги муносабати билан бир гуруҳ олим ва тадқиқотчиларни мукофотлаш тўғрисида
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони
Мамлакатимизда илм-фан соҳасини ривожлантириш, халқимизнинг интеллектуал салоҳиятини юксалтириш, фан-техника тараққиётини янги босқичга кўтариш борасидаги кўп йиллик самарали меҳнати, нуфузли хорижий муассасалар билан ўзаро ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш, бой маънавий меросимизни халқаро миқёсда тарғиб этиш, илғор инновацион лойиҳаларни амалга оширишга қўшган улкан ҳиссаси, юксак билимли ва малакали илмий ходимларни тайёрлаш, ёшларимизни буюк алломаларимизга муносиб авлод этиб тарбиялаш, Учинчи Ренессанс пойдеворини яратиш йўлидаги ибратли фаолияти ҳамда ижтимоий ҳаётдаги фаол иштироки учун қуйидагилар фахрий унвон, орден ва медаллар билан мукофотлансин:
«Ўзбекистон Республикаси фан арбоби» фахрий унвони билан
Тураев Аббасхан Сабирханович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Биоорганик кимё институти директори, академик
«Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган ёшлар мураббийси» фахрий унвони билан
Юсупова Дилорам Юнусовна - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Шарқшунослик институти етакчи илмий ходими, академик
«Меҳнат шуҳрати» ордени билан
Намазов Шафаат Саттарович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Умумий ва ноорганик кимё институти лаборатория мудири, академик
«Дўстлик» ордени билан
Гусакова Светлана Дмитриевна - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ўсимлик моддалари кимёси институти бош илмий ходими, профессор
Джалилов Абдулахат Турапович - «Тошкент кимё-технология илмий-тадқиқот институти» давлат унитар корхонаси директори, академик
Ибрагимова Элвира Меметовна - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ядро физикаси институти бош илмий ходими, профессор
Саидханов Насир Шакирович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Физика-техника институти илмий котиби, профессор
Хожиматов Олимжан Каххарович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ботаника институти ҳузуридаги Тошкент ботаника боғи лаборатория мудири, профессор
«Шуҳрат» медали билан
Аимбетов Иззет Каллиевич - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти лаборатория мудири
Илясова Саида Равилевна - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Миллий археология маркази катта илмий ходими
Ишназаров Ойбек Хайрилаевич - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Энергетика муаммолари институти директори ўринбосари, профессор
Мухамедова Дилбар Гафурджановна - Ўзбекистон Миллий университетининг психология кафедраси мудири, профессор
Олимов Хусниддин Косимович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Физика-техника институти директори, профессор
Пайзиев Шермахамат Далиевич - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ион-плазма ва лазер технологиялари институти лаборатория мудири, профессор
Худайберганова Дурдона Сидиковна - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти бўлим мудири, профессор
Ҳаётов Абдулло Рахмонович - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Математика институти лаборатория мудири, профессор
Шермухамедова Нигинахон Арслоновна - Ўзбекистон Миллий университетининг фалсафа ва маънавият асослари кафедраси мудири, профессор
Ўзбекистон Республикаси Президенти
Ш.Мирзиёев
https://president.uz/uz/lists/view/6943
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг ҳақиқий аъзоларини тасдиқлаш тўғрисида
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 28 февралдаги ПФ–27-сон Фармони билан тасдиқланган 2022 – 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясини “Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили”да амалга оширишга оид давлат дастурининг 173-бандига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси ташкил топганлигининг 80 йиллигини кенг нишонлаш, мамлакатимиз илм-фани нуфузини янада ошириш, илмий-технологик салоҳиятини юксалтиришда академик илм-фаннинг ролини кучайтириш мақсадида:
1. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ҳайъати ва тегишли фан ихтисосликлари бўйича фаолият кўрсатаётган ҳақиқий аъзоларининг тавсиясига асосан қуйидагилар Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг ҳақиқий аъзоси этиб тасдиқлансин:
Физика-математика фанлари бўйича
Ахмедов Бабомурот Жураевич - Фанлар академияси Мирзо Улуғбек номидаги Астрономия институти лаборатория мудири
Абдуллаев Фатхулла Хабибуллаевич - Фанлар академияси Физика-техника институти бош илмий ходими
Розиков Уткир Абдуллоевич - Фанлар академияси В.И. Романовский номидаги Математика институти директори ўринбосари
Кимё фанлари бўйича
Туляганов Дилшат Убайдуллаевич - Тошкент шаҳридаги Турин политехника университети кафедра мудири
Сагдуллаев Шамансур Шахсаидович - Фанлар академияси С.Ю. Юнусов номидаги Ўсимлик моддалари кимёси институти директори
Турабджанов Садритдин Махаматдинович - Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети ректори
Реймов Ахмед Мамбеткаримович - Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети ректори
Биология фанлари бўйича
Давранов Кахрамон - Фанлар академияси Микробиология институти директори
Техника фанлари бўйича
Садиков Илхам Исмаилович - Фанлар академияси Ядро физикаси институти директори
Қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича
Намазов Шадман Эргашович - Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти директори ўринбосари
Тарих фанлари бўйича
Зиё Азамат Хамид ўғли - Фанлар академияси Тарих институти директори
Иқтисодиёт фанлари бўйича
Тухлиев Нурислам - Ўзбекистон халқаро ислом академияси профессори
Филология фанлари бўйича
Сирожиддинов Шуҳрат Самариддинович - Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ректори
Педагогика фанлари бўйича
Ибраимов Холбой - Т.Н. Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти директори
Тиббиёт фанлари бўйича
Мусабаев Эркин Исакович - Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт марказининг Вирусология илмий-тадқикот институти директори
Психология фанлари бўйича
Шаумаров Гайрат Бахрамович - “Профи университети” нодавлат таълим ташкилоти ректори
2. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси президенти Б.С. Йўлдошев Фанлар академиясининг тасдиқланган ҳақиқий аъзоларининг асосий фаолият йўналишлари доирасида 2024 йилга мўлжалланган “Йўл хариталари”ни тасдиқласин, ижросини назоратга олсин ва режалаштирилган барча тадбирларни тегишли вазирлик ва идоралар билан биргаликда амалга оширилишини таъминлаш юзасидан зарур чораларни кўрсин.
“Йўл хариталари”да Фанлар академиясининг тасдиқланган ҳақиқий аъзолари томонидан, жумладан, қуйидаги йўналишлардаги тадбирлар амалга оширилиши назарда тутилсин:
илмий-тадқиқот ва инновацион фаолият;
илмий натижаларни амалиётга жорий қилиш;
жойларда илмий мактабларни ривожлантириш;
ўз фаолиятига тегишли ҳудудий ва тармоқ муаммоларининг илмий асосланган ечимларини ишлаб чиқишда фаол иштирок этиш;
таълим жараёнида иштирок этиш, иқтидорли ёшларни илмий фаолиятга жалб қилиш;
халқаро илмий ҳамкорликни ривожлантириш, халқаро миқёсда Ўзбекистон илм-фани нуфузини юксалтириш;
илм-фан тараққиётини таъминлаш ва инновацион жараёнларни жадаллаштириш борасида мамлакатимизда амалга оширилаётган тизимли ислоҳотларнинг мазмун-моҳиятини, замонавий илм-фан ютуқларини жойларда кенг тарғиб қилиш.
3. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси президенти Б.С. Йўлдошев Фанлар академиясининг тасдиқланган ҳақиқий аъзоларининг 2024 йилга мўлжалланган “Йўл хариталари” ижроси мониторингини юритсин ҳамда йилнинг ҳар чорак якунлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига таҳлилий маълумот киритиб борсин.
4. Мазкур Фармоннинг ижросини назорат қилиш Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири А.Н. Арипов ва Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси Ижтимоий ривожланиш департаментининг раҳбари О.Қ. Абдурахманов зиммасига юклансин.
Ўзбекистон Республикаси Президенти
Ш.Мирзиёев
O'zbekiston uchinchi renessans ostonasida ko'rsatuvi
More...
O`MONLIK MEHMONLAR TASHRIFI
2023-yil 19-dekabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik institutiga O‘mon Sultonligi Mudofaa vazirligi Milliy Mudofaa bilim yurti o‘qituvchi va tinglovchilaridan iborat delegatsiya (28 nafar) tashrif buyurishdi. Mehmonlarni institutning ilmiy kotibi Nemat Jabborov, Xalqaro aloqalar bo’limi mutaxassisi Umid Raxmanov va institutning doktoranti Ibrohim Usmonovlar kutib olishdi.
Mehmonlarga dastlab institutning ilmiy faoliyati, institut ilmiy-tadqiqot bo‘limlari va institut xodimlari tomonidan nashr etilgan kitoblar haqida ma’lumot berib o‘tildi. Shundan keyin mehmonlar majlislar zaliga tushib, institut binosining ochilish marosimi va qurilish bosqichlari suratga olingan video-filmni tomosha qilishdi. Undan keyin mehmonlarga institutning restavratsiya, skanerlash bo‘limlari va kutubxonasi ko‘rsatilib, institut faoliyati bo‘yicha ma’lumotlar berildi. Institutning faoliyati, yangi binosi va ilmiy nashrlari mehmonlarda juda katta ta’surot qoldirdi. Tashrif yakunida mehmonlar iliq qabul uchun minnatdorchilik bildirb, o`zlarining dil izhorlarini faxriy mehmonlar qayd daftariga yizib qoldirishdi.
XORIJLIK MEHMONLAR TASHRIFI
2023-yil 14-dekabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik institutiga Tatariston Fanlar akademiyasi prezidenti Minnixanov Rifkat Nurgalievich, Tatariston Fanlar akademiyasi vitse-prezidenti Timerxanov Aynur Axatovich, Rossiya Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti direktori Alikberov Alikber Kalabekovich, Javaharnal Neru universiteti professori K.Wariko tashrif buyurishdi.
Mehmonlarga dastlab institutning ilmiy faoliyati, institut ilmiy-tadqiqot bo‘limlari va institut xodimlari tomonidan nashr etilgan kitoblar haqida ma’lumot berib o‘tildi. Undan keyin mehmonlarga institutning restavratsiya va skanerlash bo‘limlari ko‘rsatilib, yangi bino qurilishi bo‘yicha ma’lumotlar berildi. Shundan keyin mehmonlar majlislar zaliga tushishdi. Institut direktori Prof. B.Abduhalimov mehmonlarga institut faoliyati va kelajakda amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan ishlar haqida gapirib berdi. Shundan keyin mehmonlar so‘zga chiqib o‘z faoliyatlari haqida institut xodimlariga ma’lumot berib o‘tishdi. Mehmonlarga institutning faoliyati, yangi binosi va ilmiy nashrlari juda katta ta’surot qoldirib, iliq qabul uchun katta minnatdorchilik bildirdi.
#Fanlar akademiyasi 80 yoshda
“O‘zbekiston” xalqaro anjumanlar saroyida Fanlar akademiyasining 80 yilligiga bag'ishlangan yubiley tadbirining tantanali marosimidan lavha.