ЎзР ФА Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида 2015-2017 йилларда “Термизлик алломалар илмий меросини тадқиқ этиш, асарларининг таржима ва нашрини амалга ошириш” амалий лойиҳаси доирасида термизлик ислом алломалари асарларини илмий изоҳли нашрини тайёрлаб нашр қилиш ишлари олиб борилди. Мазкур давр мобайнида ислом илмларининг турли йўналишлари, ҳамда тарих ва адабиётга оид ўндан ортиқ асарларнинг араб ва форс тилларидан ўзбек тилига илмий-изоҳли таржималари амалга оширилди. Бу асарларнинг деярли барчаси ўзбек исломшунослиги ва шарқшунослиги соҳасида илк бор илмий муоамлага киритилди.

         Лойиҳа фаолиятининг ижобий натижаларидан яна бири лойиҳа доирасида шарқ тилларидан ўрта аср манбаларини ўзбек тилига илмий изоҳли нашрлари тайёрлаш борасида малака ва тажриба тўплаган кадрлар ҳам тайёрланди. Муайян маънода ЎзР ФА Шарқшунослик институтида оид ислом илмларига оид ўрта асрларда яратилган манбаларни илмий муомалага киритиш борасида мактаб шаклланди десак муболаға бўлмайди.

         Ўтган даврда бошланган бу эзгу амал бугуни кунда ҳам Шарқшунослик институтининг “Исломшунослик ва ижтимоий фикр тарихи” бўлимида давом эттирилиб ривожлантирилмоқда.

         Қуйида лойиҳа доирасида яратилган нашрларининг айримлари ҳақидаги маълумотлар билан танишиш мумкин.

• Хожа Самандар Термизийнинг “Ҳукмдорлар дастури”(“Дастур ал-мулук”) номли асарининг форс тилидан илмий изоҳли таржимаси ва матни. Таржима ва изоҳлар муаллифи т.ф.д. М. Хасаний (2016й. 435.б.)

Бу асар мамлакатимиз тарихига оид қимматли маълумотларни ўзидан мужассам қилганлиги билан катта илмий аҳамиятга эга. Унда Бухоро хонлар Абдулазизхон (ваф.1683й) ва Субҳонқулихон (1625-1702) ҳукмронликлари даврида юз берган тарихий воқеалар ҳикоя қилинган. Бундан ташқари асардаги одоб-ахлоқ мавзусидаги ўгитлар бугунги кунда халқимизни маънавий ахлоқий камолотга етиштириш борасида беназир қўлланма эканлиги билан ҳам алоҳида ўрин тутади.

         ЎзР ФА Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида 2015-2017 йилларда “Термизлик алломалар илмий меросини тадқиқ этиш, асарларининг таржима ва нашрини амалга ошириш” амалий лойиҳаси доирасида термизлик ислом алломалари асарларини илмий изоҳли нашрини тайёрлаб нашр қилиш ишлари олиб борилди. Мазкур давр мобайнида ислом илмларининг турли йўналишлари, ҳамда тарих ва адабиётга оид ўндан ортиқ асарларнинг араб ва форс тилларидан ўзбек тилига илмий-изоҳли таржималари амалга оширилди. Бу асарларнинг деярли барчаси ўзбек исломшунослиги ва шарқшунослиги соҳасида илк бор илмий муоамлага киритилди.

         Лойиҳа фаолиятининг ижобий натижаларидан яна бири лойиҳа доирасида шарқ тилларидан ўрта аср манбаларини ўзбек тилига илмий изоҳли нашрлари тайёрлаш борасида малака ва тажриба тўплаган кадрлар ҳам тайёрланди. Муайян маънода ЎзР ФА Шарқшунослик институтида оид ислом илмларига оид ўрта асрларда яратилган манбаларни илмий муомалага киритиш борасида мактаб шаклланди десак муболаға бўлмайди.

         Ўтган даврда бошланган бу эзгу амал бугуни кунда ҳам Шарқшунослик институтининг “Исломшунослик ва ижтимоий фикр тарихи” бўлимида давом эттирилиб ривожлантирилмоқда.

         Қуйида лойиҳа доирасида яратилган нашрларининг айримлари ҳақидаги маълумотлар билан танишиш мумкин.

Ал-Ҳаким ат-Термизийнинг “Ҳаж ва унинг сирлари” (“Ҳаж ва асраруҳу”) асари  илмий-изоҳли таржимаси. Араб тилидан ўзбек тилига таржима ва изоҳлар муаллифи Ж. Ҳамроқулов. Сўз боши –лойиҳа раҳбари т.ф.н. О. Қориевники (2015. 255б.).

Бу асар мазкур мавзуга бағишлаб ёзилган энг дастлабки китоблардан эканлиги ва ислом тарихининг мазкур соҳасида бирламчи манбалардан бўлиши мумкинлиги жиҳатидан аҳамиятли. Бу асарга соҳа мутахассислари томонидан катта қизиқиш билдирилиб, ислом олийгоҳларида ўқув жараёнида истифода этилмоқда.

Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги билан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти ўртасида ҳамкорлик меморандумини имзолаш маросими бўлиб ўтди. Матбуот ва ахборот агентлиги шу ҳақида хабар берди. 

Маросим доирасида томонлар Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги ва Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти ҳамкорлигида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” 2017 йил 24 майдаги 2995-сонли ҳамда “Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида” 2017 йил 13 сентябрдаги 3271-сонли президент қарорларида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш масалалари бўйича келишиб олишди.

Маросимда буюк аллома ва мутафаккирларимиз асарларини дунё мамлакатлари бўйлаб кенг тарғиб этиш, уларни ҳар томонлама ўқиш-ўрганиш, халқимиз, аввало, униб-ўсиб келаётган ёшларга, жаҳон ҳамжамиятига етказиш ва замонавий илм-фан, маънавият ривожида ундан самарали фойдаланиш ҳамда улкан маънавий обида, маданият дурдонаси бўлган араб, форс, эски ўзбек тили ва бошқа шарқ тилларида битилган қадимий қўлёзмалар, тошбосма китоблар ва тарихий ҳужжатларни китоб ҳолида чоп этишни кенг ривожлантириш масалалари муҳокама этилди.

Ўзбекистон заминида етишиб чиққан аллома ва мутафаккирлар илм-фаннинг аниқ, табиий, гуманитар соҳалари ва ислом илмлари бўйича яратган асарларини кенг оммага тақдим этиш чоралари белгиланди.

Ҳамкорлик доирасида Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги ва Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти билан биргаликда республика ва халқаро миқёсда илмий анжуманлар, семинар-тренинг, давра суҳбатлари, халқаро грант лойиҳалари ва бошқа тадбирларни мунтазам ташкил этишга келишиб олинди.

https://kun.uz/news/2018/04/20/matbuot-va-ahborot-agentligi-amda-sarksunoslik-instituti-urtasida-uzaro-amkorlik-memorandumi-imzolandi

Ушбу монографияда Марказий Осиё халқларининг этник таркиби, келиб чиқиши билан боғлиқ бўлган мунозарали ва кам ўрганилган масалалар хитой манбалари ва ХХРдаги тадқиқотчиларнинг янги тадқиқотлари асосида ёритилган. Шунингдек, хитой манбаларида учрайдиган сэк (сай - саки), кюнна (сюнну-хуннов), уху (угу-огуз), хуэйхэ (хуэйгэ-уйгур), кян (цян), тией (ди) каби этник номларнинг транскрипцияси илмий таҳлил қилинган. Кўпгина хитой тилидаги этнонимларга изоҳлар берилган.

Ишда қадимги хитой манбаларида учрайдиган Сутэ, Давань, Вань, Вань-чэн, Эрши и Юйчэн каби топонимлар ҳам тадқиқ қилинган.

Китоб шарқшунос, тарихчи, педагог ва Марказий Осиёнинг қадимги этник тарихига қизиқувчи талабаларга мўлжалланган.

Ушбу монография 2017 ва 2018 йилларга мўлжалланган ОТ-А1-41 Марказий Осиё давлатчилиги тарихига оид маълумотлар (исломгача бщлган манбалардан таржима ва тадқиқотлар)» номли амалий лойиҳа доирасида бажарилган. Тошкент. «Наврўз» нашриёти, 2017. 364б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида ўтказиладиган анъанавий «Ёш шарқшуносларнинг академик Убайдулла Каримов номидаги ХV илмий-амалий конференцияси» ҳақида институт веб-сайти учун

А Х Б О Р О Т Н О М А

ЎзР ФА Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтидаанъанавий «Ёш шарқшуносларнинг академик Убайдулла Каримов номидаги ХV илмий-амалий конференцияси» 4 апрел куни Тошкент шаҳида бўлиб ўтди. Конференцияда 100 га яқин талаба ва мутахассислар иштирок этишди. Конференциянинг тўпламида 75та муаллифнинг тезислари чоп этилди. Жумладан, хорижда ўзбек шарқшуносларининг инглиз тилида тезиси чоп этилди.

Анжуманда 15та илмий маърузалар тингланди. Маърузаларда Марказий Осиё тарихшунослиги ва манбашунослиги, Ўзбекистон давлат архивидаги ҳужжатлар талқини, ўзбек тилшунослигидаги тадқиқотлар жараёни, Ўзбекистоннинг хорижий Шарқ мамлакатлари билан муносабатлари, етук шарқшунос олимлар ҳаёти ва ижоди масалаларга  алоҳида эътибор қаратилди.Анжуманда эришилган натижалар. Тадбир якунида Ў. Полвонов (Тошкент Ислом университети), Ҳ. Назирова (ЎзР ФАШИ), А. Назаров (Ўзбекситон миллий университети), О.Мадалиева (ЎзР ФАШИ) 1, 2, 3, ва махсус диплом ва совғалар билан тақдирланишди.

Ҳар йили анъанавий тарзда ўтказиладиган ушбу конференция Республикамиз илмий ҳаёти ва ёш тадқиқотчилар фаолиятини кучайтиришга хизмат қилишда давом этмоқда.