"ADOLAT" SOSIAL-DEMOKRATIK PARTIYASI
Yangiliklar (361)
ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОНГА МУНОСИБ НУФУЗЛИ ИЛМИЙ ЛОЙИҲА.
Markaziy Osiyo – o‘zaro manfaatli hamkorlik va barqaror taraqqiyot makoniga aylanmoqda
"AJDODLAR MEROSI" ko‘rsatuvi
? "NURAFSHON TV" taqdim etadi
? "AJDODLAR MEROSI" ko‘rsatuvi
? Sidqiy Xondayliqiyning hayoti va ijodi xaqida tayyorlangan maxsus ko‘rsatuv. Hattot, tarjomon Sidqiy Xondayliqiy hayot bo‘lganida bu yil 140 yoshga to‘lgan bo‘lardi.
✅ ? Ko‘rsatuv muallifi: Gulnora OTAJONOVA
? Kadr orti matnini: O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist Boir XOLMIRZAEV o‘qidi
Таҳлил ва таклиф: келажак авлодга ноёб қўлёзма манбаларини бус-бутун етказиш осон кечмайди… (+видео)
Халқимизнинг бебаҳо мулки ҳисобланган ёзма ва тошбосма меросни сақлаш, тадқиқ қилиш тизимини такомиллаштириш ҳамда соҳага рақамли технологияларни кенг жорий этиш замон талаби ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 24 май куни қабул қилинган «Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори айни йўналишдаги муҳим вазифаларни белгилаб берди. ЎзРФА Абу Райҳон Беруний номидаги шарқшунослик институти директори, тарих фанлари доктори, профессор Баҳром АБДУҲАЛИМОВ билан соҳада амалга оширилаётган ишлар хусусида суҳбатлашдик.
– Абу Райҳон Беруний номидаги шарқшунослик институтида асосан қандай ноёб манбаларни илмий тадқиқ этиш ва оммалаштиришга эътибор қаратилади?
– 1943 йилда ташкил топган Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги шарқшунослик институти ўз тасарруфидаги қўлёзма, тошбосма ва тарихий ҳужжатлардан иборат манбалар хазинасидир. Ҳозирда 8 та илмий йўналиш бўйича фаолият олиб бораётган институтимизда асосан ноёб манбаларни илмий тадқиқ этиш ва оммалаштиришга эътибор қаратилади, – дейди Баҳром Абдуҳалимов. – Ундаги ёзма ёдгорликлар астрономия, тиббиёт, география, ислом илмлари ва шу каби бошқа фан соҳаларига оид бўлиб, IХ–ХХ аср бошларида араб, форс, туркий тилларда ёзилган. Бу фонд 2000 йил ЮНEСКОнинг «Жаҳон хотираси» рўйхатига олинган бўлиб, 2023 йилда фонддаги Жалолиддин Румий қўлёзмалари ҳам мазкур рўйхатга киритилган. Сўнгги уч йил мобайнида 154 та китоб, 783 та илмий мақола чоп этилган.
– Баъзан ОАВлардаги чиқишлар ва турли йиғилишларда «Шарқшунослик институти фондидаги манбалар ўрганилмай ётибди», деган эътирозларни эшитамиз. Мана шу масалага ўз муносабатингизни билдирсангиз....
– Бундай саволларнинг берилиши соҳага қай даражада алоқадорлик билан боғлиқ. Лекин фурсатдан фойдаланиб, уларнинг ҳар бирига батафсил тўхталиш мақсадга мувофиқ. Биринчидан, дунёдаги бирорта қўлёзма фонди охиригача ўрганилмаган. Ҳаттоки айримлари ҳали каталоглаштирилмаган ҳам. Иккинчидан, халқаро тажриба шуни кўрсатадики, бизникига ўхшаш бошқа фондлар ҳам ўзларига бундай мақсадни қўймайди. Зеро, қўлёзма асарлар биринчи навбатда муҳим илмий маълумотларни ўзида жамлаган тадқиқот объекти – олимлар учун архив ҳамда ноёб манба вазифасини ўтайди.
Бундан ташқари, ўрта аср манбаларидаги маълумотлар бугунги кунда уларга нисбатан алоҳида таҳлилий ёндашувни ва илмий-танқидий муносабатни талаб этади. Фондимиз аҳоли қўлидан сотиб олинадиган ёки бошқа жойлардан келиб тушган янги манбалар билан доимий тўлдириб борилади. Манбалар билан ишлаш қийин, сабр ва малака талаб қиладиган жараён. Шунинг учун салоҳиятли кадрлар ҳам саноқли. Манбани илмий муомалага киритишнинг биринчи босқичи уларни каталоглаштириш. Шундан келиб чиқиб, 26000 нусха қўлёзмани ўз ичига олган институтнинг асосий фонди тўлиқ илмий муомалага киритилган, деб айтишимиз мумкин. Чунки ундаги қўлёзмаларнинг бир неча шаклдаги каталоглари чиққан. Бундан ташқари, Германиянинг Герда Хенкел фонди кўмагида инглиз тилидаги тўлиқ электрон каталог ҳам яратилган, ундан бутун дунё олимлари фойдаланмоқда. Айтишим мумкинки, манбалар хазинамизда биронта қўл тегмаган, эътибордан четда қолган ёки ўрганилмаган манбанинг ўзи йўқ. Энди, уларнинг барчасини тўлиқ ҳолда нашр қилиш эса бошқа масала.
– Келажак авлодга ноёб қўлёзма манбаларни бус-бутун етказиш осон кечмайди. Бу борасида қандай муҳим ишлар амалга оширилмоқда?
– Маънавий хазинани келажак авлодга етказиш вазифасини бир қанча бўлимлар ва улардаги малакали мутахассислар жамоаси амалга оширади. Масалан, биринчи бўлим, бевосита сақловхона ҳисобланади. Бу ерда ноёб қўлёзма асарлар халқаро талабларга мувофиқ, ҳарорат, намлик, ёруғлик ва бошқа хавфсизлик чоралари кўрилган ҳолда сақланади. Бу уларни сақлашнинг энг муҳим омилларидан биридир.
Сақлашга хизмат қилувчи яна бир бўлим, Реставрация лабораториясидир. Ноёб асарлар фойдаланиш жараёнида ҳам маълум даражада зарарланиши мумкин. Реставраторлар томонидан зарарланишнинг олдини олишга доир консервация-реставрация амалиётлари бажарилади. Мазкур ходимларга ҳам қўйиладиган талаблар юқори. Улар нафақат қўлёзма манбаларни таъмирлашнинг турли услубларини бажара олиши лозим, қолаверса, улардан манбашуносликка доир қоғози, сиёҳи, хат тури, муқоваси каби маълумотларни, араб ва форс тилларини лозим даражада билиши ҳам талаб этилади. Бўлимнинг барча ходимлари олий маълумотли, магистр даражасига эга. Улар таъмирлаш амалиётлари билан бир қаторда ўрта аср китобат санъати мактабларини тиклаш борасида ҳам муҳим натижаларга эришмоқдалар. Яъни бўлимда миниатюра, наққошлик, хаттотлик, безакли муқова мактабларини тиклаш ишлари олиб борилмоқда.
Қўлёзмалар хазинасини янада бойитишга янги даврда қандай ҳисса қўшиляпти, соҳага муносиб кадрлар тайёрлаш масаласи... халқаро ҳамкорлик ва ўз ечимини кутаётган муаммолар...
Шу каби масалаларга қуйидаги ҳавола орқали жавоб топишингиз мумкин.
ЎзА мухбири
Абдулазиз РУСТАМОВ
суҳбатлашди.
https://uza.uz/uz/posts/tahlil-va-taklif-kelazhak-avlodga-noyob-qolyozma-manbalarini-bus-butun-etkazish-oson-kechmaydi-video_619871
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev o'tgan haftada Tepaqo‘rg‘on arxeologiya yodgorligini ko‘zdan kechirdi.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev o'tgan haftada Tepaqo‘rg‘on arxeologiya yodgorligini ko‘zdan kechirdi.
Unda Fanlar akademiyasi olimlari ham ishtirok etdi.
“Ozbekiston – 2030” strategiyasi
“Ozbekiston – 2030” strategiyasida beshta ustuvor yo‘nalish bo‘yicha 100 ta muhim maqsad qamrab olingan. Xususan, barqaror iqtisodiy o‘sish orqali daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoridan o‘rin olish, aholi talablariga va xalqaro standartlarga to‘liq javob beradigan ta’lim, tibbiyot va ijtimoiy himoya tizimini tashkil qilish, aholi uchun qulay ekologik sharoitlarni yaratish, xalqqa xizmat qilishi shart bo‘lgan adolatli va zamonaviy davlatni barpo etish, mamlakatning suvereniteti va xavfsizligini kafolatli ta’minlash kabi g‘oyalar aks etganligi e’tirof etildi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 21-fevraldagi “O‘zbekiston-2030” strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida”gi tushunchalarni Fanlar akademiyasi olimlari, ilmiy jamoatchilik orasida keng tushuntirishga bag‘ishlangan tadbir 2024 yil 5- iyul kuni Fanlar akademiyasida bo‘lib o‘tdi.Tadbirni Fanlar akademiyasi vitse-prezidenti Bahrom Abduhalimov olib bordi.
Tadbirda olimlar, akademiklar, yosh tadqiqotchilar, besh mingdan ortiq ilmiy xodimlar online va ofline tarzda ishtirok etdi. Fanlar akademiyasi Davlat va huquq instituti olimlarining ma’ruzlarida “O‘zbekiston – 2030” strategiyasida ilm-fanga qaratilgan e’tibor va muhim jihatlariga to‘xtalishdi.
Strategiyadagi jami 100 ta maqsad quyidagi 5 ta ustuvor yo‘nalish bo‘yicha taqsimlangan.Birinchi ustuvor yo‘nalish: Har bir insonga o‘z salohiyatini ro‘yobga chiqarishi uchun munosib sharoitlar yaratishga qaratilgan 44 ta maqsad, ya’ni 1-maqsaddan – 44-maqsadgacha ushbu ustuvor yo‘nalish tarkibiga kiradi. Aynan mana shu yo‘nalishda ilm-fan taraqqiyoti uchun muhim omillar belgilab berilgani bugungi tadbirda e’tirof etildi. Tadbir so’ngida Akademiya yoshlari o‘z fikr-mulohazalarini ham bildirishdi.
More...
BILIM VA TAJRIBALARINI BIR MAQSAD YOʻLIDA SAFARBAR ETISHGA VAʼDA BERISHDI
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевга «Буюк аждодлар мероси – III Ренессанс пойдевори» мавзусидаги республика форуми иштирокчиларининг МУРОЖААТИ қабул қилинди.
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази томонидан ташкил этилган “Буюк аждодлар мероси – III Ренессанс пойдевори” Форуми мамлакатимиз ижтимоий ва маданий-маърифий ҳаётида ёрқин из қолдирди.
Форумда юртимизнинг барча ҳудудларидан 500 дан ортиқ етук олимлар, фан арбоблари, экспертлар, ёш тадқиқотчилар, шунингдек, диний соҳа вакиллари иштирок этди. Улар 10 та шўъбага бўлинган ҳолда Ислом цивилизация марказининг илмий-тарихий концепцияси ҳамда унинг таркибидаги музей экспозициясини шакллантиришга бағишланган 50 дан ортиқ маърузаларни тинглаб, 600 га яқин таклиф ва мулоҳазаларини билдирдилар.
Анжуманда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевга «Буюк аждодлар мероси – III Ренессанс пойдевори» мавзусидаги республика форуми иштирокчиларининг МУРОЖААТИ қабул қилинди.
Мурожаатда жумладан, шундай дейилади: “Юртимиз тарихида биринчи марта амалга оширилаётган ноёб мегалойиҳа сифатида баҳоланаётган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказини барпо этиш тўғрисидаги ташаббусингиз муқаддас динимизнинг тинчлик, инсонпарварлик ва бағрикенглик ғояларини улуғлаш, халқимизнинг буюк тарихи, бой маданий-маърифий меросини тиклаш ва дунёга тарғиб этиш борасидаги доимий эътибор ва ғамхўрлигингизнинг юксак амалий намунаси сифатида айниқса таҳсинга сазовордир.”
Дарҳақиқат, ушбу марказ ўзбек халқининг улуғвор тарихи ва маданий мероси ҳамда диний қадриятларининг бетакрор тимсоли сифатида бунёд этилаётгани қайд этилиб, мурожаатда шундай фикрлар билдирилди: “Бугунги таҳликали даврда, хусусан, ислом номи билан амалга оширилаётган хуружлар авж олган бир шароитда, ушбу марказ ҳар қандай ёт ғояларга қарши илмий раддиялар орқали жавоб берадиган етакчи илмий-маърифий масканлардан бирига айланади. Шунингдек, бу ердаги барча музей экспозицияларида акс этадиган илмий-тадқиқот ишланмалари ёшларни Янги Ўзбекистонни барпо этишдек юксак вазифага етаклаб, буюк аждодларимиз тарихи ҳақидаги тўғри фикрни шакллантиришга хизмат қилади, деб ишонамиз.”
Мурожаат якунида: “Биз, Форум иштирокчилари Ислом цивилизацияси марказини илм ва маърифат, янги ғоялар ишлаб чиқадиган чинакам ақл марказига айлантириш йўлида Сизга ёрдамчи ва кўмакчи бўлиб, чин дилдан меҳнат қилишга, ўзимизнинг бор билим ва тажрибамиз, истеъдодимизни шундай улуғ ишга бағишлашга ваъда берамиз,”- деган сўзлар юртимиздаги барча олимлар, фан арбоблари, ёш тадқиқотчилар, турли соҳа вакилларининг дил изҳори сифатида янгради.
Анжуман якунида Ўзбекистондаги Ислом цивилизация марказининг илмий-маърифий фаолиятини янада такомиллаштириш, унинг таркибидаги музей экспозицияси билан боғлиқ ишларни мувофиқлаштириш мақсадида Илмий кенгашни ташкил этиш бўйича форум иштирокчилари томонидан қарор қабул қилинди. Мазкур Илмий кенгашга форум доирасида билдирилган 600 дан ортиқ таклифларни таҳлил қилган ҳолда амалиётга жорий этиш бўйича “Йўл харитаси”ни ишлаб чиқиш ҳамда ҳукуматга тақдим қилиш юзасидан вазифалар белгилаб берилди.
"Buyuk ajdodlar merosi
O'zbekistondagi Islom Sivilizatsiyasi markazida "Buyuk ajdodlar merosi - III Renessans poydevori" O'zbekiston olimlari forumi jarayonlari.
TAQDIQOT VA TAQDIMOT
Joriy yilning 4-iyun kuni O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik institutida Institutimiz sobiq xodimi, ayni vaqtda AQShning Kolumbiya universiteti professori Aziza Shanazarovaning 2020-yilda “Brill” nashriyotida chop etilgan “Manifestations of a Sufi Woman in Central Asia: A Critical Edition of Ḥāfiẓ-i Baṣīr’s Maẓhar al-ʻajā’ib” hamda Kembrij universiteti nashriyotida 2024-yilda nashr etilgan “Female Religiosity in Central Asia” kitoblari taqdimoti bo‘lib o‘tdi. Mazkur asarlar Markaziy Osiyoda mavjud bo‘lgan so‘fiylik tariqati a’zolari bo‘lgan xotin-qizlar tadqiqiga bag‘ishlangan.
Tadbirda ushbu kitoblarning ilmiy ahamiyati va muallifning ilmiy faoliyati borasida Sharqshunoslik instituti direktori t.f.d. prof., B.Abduhalimov, direktor o`rinbosari t.f.d. prof., S.Karimova, TDShU rektori f.f.n. prof., G.Rixsiyeva, AQShning Indiana universiteti professori Devin Devis, “Yangi O‘zbekiston” Universiteti prorektori, PhD., H.Nazirova hamda Institutimiz katta ilmiy xodimi t.f.n., N.Toshevlar so‘zga chiqib, mazkur kitoblar va uning muallifi haqida o`zlarining fikr-mulohazalarini bildirdilar.
MARKAZIY OSIYO QOʻLYOZMALARI TADQIQOTI YOʻLIDA XALQARO HAMKORLIK
